Bài viết hôm nay sẽ là câu chuyện về một người đàn ông Nhật Bản có niềm đam mê mãnh liệt và nỗ lực chinh phục nghệ thuật chế tác đồng hồ thủ công của anh.
Chỉ mới bước qua ngưỡng tuổi 33, Masahiro Kikuno đã tự tay chế tác ra được những chiếc đồng hồ đeo tay theo quy tắc truyền thống vô cùng nghiêm ngặt, lấy cảm hứng từ người thợ thủ công đã chế tạo nên chiếc "wadokei" - hay đồng hồ Nhật truyền thống vào thế kỷ 19.
Kikuno đã cho ra đời những kiệt tác của mình tại chính ngôi nhà của anh, tọa lạc ở một thành phố nhỏ thuộc vùng Matsudo, nơi chỉ cách Tokyo một giờ lái xe. Garage nhà anh biến thành cửa tiệm với đủ thứ máy móc và nhà vệ sinh dư thì nghiễm nhiên trở thành nơi những công đoạn xử lý kim loại diễn ra với đầy đủ tiện nghi. Cùng với vợ, Kikuno vẫn luôn giữ cho ngôi nhà của mình, cũng là cái nôi cho những tác phẩm của anh, luôn gọn gàng, ngăn nắp, sạch sẽ và thoải mái, như bao ngôi nhà bình thường khác trên đất Nhật Bản.
Phòng ngủ tầng trên đã biến thành workshop.
Dù có diện tích khá khiêm tốn, workshop của Kikuno có gần như đầy đủ mọi loại thiết bị hỗ trợ cho nhau. Anh có thiết bị cho bánh răng, làm nóng thép, xanh hóa thép (bluing steel - kỹ thuật biến đổi màu sắc của thép bằng cách tạo ra lớp oxit sắt Fe3O4 màu xanh bám trên thép ngăn lớp thép dưới tiếp xúc oxi ngoài không khí dẫn đến bị gỉ, đồng thời giúp giảm phản chiếu ánh sáng), thậm chí máy cán để làm phẳng những thanh thép trong công đoạn chế tạo mặt số "mokume-gane" (kim loại với những đường vân như vân gỗ).
Kikuno đeo chiếc Mokume mà anh đã ngừng sản xuất
Kikuno tự chế tạo gần như toàn bộ các chi tiết của một chiếc đồng hồ, kể cả phần vỏ đồng hồ (case). Sự tâm huyết của Kikuno trong việc chế tác bằng tay các chi tiết, bộ phận thực chất vô cùng kiên quyết, và có phần ngoan cố. Anh thậm chí tự chế tạo "mokume-gane": anh làm hết từ việc nện búa, cán, cho tới nung đồng, vàng và bạc để sản xuất bằng được hợp kim vàng có vân.
Riêng các bộ phận như lò xo, dây cót, đá/ngọc trang trí, mặt kính, và dây da được mua từ các nhà cung cấp, chủ yếu là các công ty con của Seiko.
Một góc sách nhỏ của nhà chế tác đồng hồ Kikuno
Garage được bài trí lại
Ở Nhật, garage, cũng như những ngôi nhà, không lớn nhưng luôn ngăn nắp gọn gàng. Và thay vì dùng để đỗ xe như bao gia đình khác, Kikuno lại tận dụng hết không gian nhỏ đó để trang bị đủ thứ cần thiết cho các công đoạn chế tạo khung đồng hồ, tới cầu nối (bridges), đánh bóng, hay những công đoạn với kim loại.
Máy nghiền làm phẳng thanh mokume-gane
Máy phủ bóng
Tiệm máy móc của anh còn có cả máy nghiền kiểu cổ. Và nó vận hành hoàn toàn bằng tay: Kikuno phác ra những đường nét cho phần khung cơ bản (baseplate) với chiếc bút trâm (stylus), trong khi máy cắt cùng lúc nghiền cán, loại bỏ phần thừa.
Kikuno cũng tự làm luôn cả việc kiểm định chất lượng để đảm bảo mọi bộ phận anh sản xuất ra đều ở tình trạng tốt nhất. Anh thực hiện điều này với một chiếc máy so mẫu quang học - một thiết bị giúp đối chiếu hình ảnh phóng đại của một chi tiết so với biểu đồ chung.
Nguồn gốc ý tưởng
Con đường đến với chế tác đồng hồ của Kikuno quả có chút khác thường. Anh từng là kỹ sư chế tạo vũ khí hạng nhẹ trong Lực Lượng Phòng Vệ Nhật Bản (Japanese Self-Defense Forces/JSDF) trong 4 năm từ khi 18 tuổi. Chính những năm tháng trong quân ngũ, Kikuno đã tìm thấy tiếng gọi của hoài bão nhờ gặp được cấp trên của mình - một người có tình yêu lớn dành cho những chiếc đồng hồ.
Rời JSDF, Kikuno theo học 4 năm tại Hiko Mizuno College of Jewelry ở Shibuya, một quận ở Tokyo nổi tiếng với các cửa hàng thời trang. Đây là nơi anh chế tác chiếc đồng hồ đeo tay đầu tiên, tuy chỉ với chức năng chỉ giờ cơ bản và mặt hiển thị khá lỗi thời.
Tác phẩm đầu tay của Masahiro Kikuno
Tuy nhiên, sự thật rằng trường đại học dạy sửa chữa nhiều hơn là chế tác đồng hồ đã khiến Kikuno lao vào hành trình tự học tự trau dồi. Cũng như nhiều nhà chế tác đồng hồ độc lập khác, Kikuno học hỏi các kỹ thuật cơ bản qua công trình Seminal Watchmaking của George Daniel - cuốn sách hướng dẫn chế tạo tourbillion. Và Kikuno đã tự mình tạo ra chiếc tourbillion cho đồng hồ đeo tay đầu tiên vào năm 2010.
Sau khi tốt nghiệp đại học, Kikuno đã ở lại làm giảng viên một thời gian. Năm 2012, anh quyết định tự mở xưởng của mình và trở thành nhà chế tác độc lập. Một năm sau đó, anh trở thành thành viên của AHCI, một trong hai người Nhật hiếm hoi của hiệp hội (người còn lại là Hajime Asaoka).
Đã hơn 5 năm trôi qua, Kikuno vẫn trong quá trình định hình phong cách của mình. Điều này lý giải thẩm mỹ đa dạng ở những chiếc đồng hồ anh đã sản xuất. Thực chất, việc anh tự tay chế tác hầu hết các chi tiết cũng đem lại những bất lợi nhất định, ví dụ như độ dày của phần case.
Kiên định với lối chế tác truyền thống
Số lượng đồng hồ mà Kikuno sản xuất trong 7 năm qua kể từ ngày anh khởi nghiệp chỉ đếm trên đầu ngón tay, trung bình 1 chiếc mỗi năm. Có lẽ bởi việc anh quá kiên quyết trung thành với kỹ thuật truyền thống trong sản xuất.
Thực tế, anh đã từng thử sức chế tạo đồng hồ trong tình trạng không điện, không ánh sáng hay thiết bị hiện đại. Bởi vì đó chính xác là những gì đã diễn ra ở thế kỷ 19. Và anh bẽn lẽn thừa nhận rằng những nỗ lực này đã sớm bị gạt bỏ do sự thiếu thực tế của nó.
Dụng cụ xanh hóa thép
Sau cùng, chiếc đồng hồ thương hiệu mà anh cho ra đời là chiếc đồng hồ đeo tay "wadokei" - chiếc đồng hồ truyền thống của Nhật lần đầu tiên được sản xuất ở dạng đeo tay.
Chiếc "wadokei" giữ lại chức năng chỉ giờ theo mùa - tức là ngày dài hơn vào mùa hè và ngắn hơn vào mùa đông - một hệ thống chỉ giờ đã bị thay thế bởi kiểu tính 24 giờ hình thành khi Nhật Bản tiến hành hiện đại hóa sau thời Thiên hoàng Minh Trị. Chiếc "wadokei" của Kikuno là phiên bản thu nhỏ của những chiếc gốc, nhưng lại là cỗ máy chỉ giờ theo cả cách truyền thống và hiện đại.
Chiếc wadokei dạng đeo tay
Chiếc wadokei được chạm khắc nâng cấp
Không chỉ học theo phương pháp chế tạo tương tự, Kikuno cũng tự hào chỉ ra rằng cách mà anh tiếp cận sản xuất "wadokei" cũng hoàn toàn khớp với lịch sử, rằng những chiếc đồng hồ này trong quá khứ cũng được sản xuất bởi một nghệ nhân duy nhất, thay vì bởi một loạt các nhà sản xuất như ở Thụy Sỹ vào thế kỷ 19.
Những chiếc đồng hồ ra đời
Giá những chiếc đồng hồ của Kikuno khởi điểm ở mức 5 triệu Yên Nhật, khoảng 45.000USD, ví dụ như chiếc Sakubou có chức năng lịch mặt trăng, mặt số tiện bằng tay, kiểu kuro-shibuichi. Làm từ hợp kim đồng, vàng và bạc, mặt số của chiếc Sakubou này mất 2 ngày để Kikuno hoàn thành. Anh phải tỉ mỉ cắt thiết kế hoa bằng tay với chiếc cưa nhỏ xíu rồi chà, mài nó cho tới khi có được màu đen lì hoàn thiện.
Đồng hồ Sakubou được chạy bởi một cỗ máy in-house, được thiết kế và tạo nên bởi mồ hôi nước mắt của cha đẻ chúng - Kikuno. Phần hiển thị lịch mặt trăng được đặt ở vạch chỉ 6 giờ có độ chính xác tốt trong 122 năm, đạt mức cơ bản của nền sản xuất đồng hồ hiện đại.
Mặc dù Sakubou là kiệt tác mới nhất của Kikuno, song chiếc đồng hồ đeo tay đặc biệt nhất mà anh từng chế tác, tác phẩm mới được giới thiệu tại Baselworld 2017, không gì khác ngoài chiếc Wadokei. Mức giá khởi điểm của phiên bản thường là 18 triệu Yên Nhật (khoảng 160.000USD), của phiên bản được chạm khắc nâng cấp là 25 triệu Yên (khoảng 225.000USD).
Chiếc Wadokei được chạm khắc toàn bộ
Mặt khác, chiếc tourbillion có giá gần 10 triệu Yên (khoảng 90.000USD), cho thấy mức độ phức tạp của 1 chiếc wadokei.
Kikuno cũng có một số lượng mẫu vật và movement nhất định ở workshop của mình để sẵn sàng được dùng đến khi anh có thời gian. Trong số các tác phẩm đang trong quá trình chế tác, có một mẫu vật khá thú vị với 2 bánh xe cân bằng, có cỡ như một chiếc đồng hồ bỏ túi, khá giống với F.P.Journe Resonance. Hiện Kikuno chưa rõ việc có thể biến nó thành sản phẩm sẵn có cho mục đích thương mại hay không.
Những tác phẩm của Masahiro Kikuno có thể được tham khảo tại chính website của anh.
Chỉ mới bước qua ngưỡng tuổi 33, Masahiro Kikuno đã tự tay chế tác ra được những chiếc đồng hồ đeo tay theo quy tắc truyền thống vô cùng nghiêm ngặt, lấy cảm hứng từ người thợ thủ công đã chế tạo nên chiếc "wadokei" - hay đồng hồ Nhật truyền thống vào thế kỷ 19.
Kikuno đã cho ra đời những kiệt tác của mình tại chính ngôi nhà của anh, tọa lạc ở một thành phố nhỏ thuộc vùng Matsudo, nơi chỉ cách Tokyo một giờ lái xe. Garage nhà anh biến thành cửa tiệm với đủ thứ máy móc và nhà vệ sinh dư thì nghiễm nhiên trở thành nơi những công đoạn xử lý kim loại diễn ra với đầy đủ tiện nghi. Cùng với vợ, Kikuno vẫn luôn giữ cho ngôi nhà của mình, cũng là cái nôi cho những tác phẩm của anh, luôn gọn gàng, ngăn nắp, sạch sẽ và thoải mái, như bao ngôi nhà bình thường khác trên đất Nhật Bản.
Phòng ngủ tầng trên đã biến thành workshop.
Dù có diện tích khá khiêm tốn, workshop của Kikuno có gần như đầy đủ mọi loại thiết bị hỗ trợ cho nhau. Anh có thiết bị cho bánh răng, làm nóng thép, xanh hóa thép (bluing steel - kỹ thuật biến đổi màu sắc của thép bằng cách tạo ra lớp oxit sắt Fe3O4 màu xanh bám trên thép ngăn lớp thép dưới tiếp xúc oxi ngoài không khí dẫn đến bị gỉ, đồng thời giúp giảm phản chiếu ánh sáng), thậm chí máy cán để làm phẳng những thanh thép trong công đoạn chế tạo mặt số "mokume-gane" (kim loại với những đường vân như vân gỗ).
Kikuno đeo chiếc Mokume mà anh đã ngừng sản xuất
Kikuno tự chế tạo gần như toàn bộ các chi tiết của một chiếc đồng hồ, kể cả phần vỏ đồng hồ (case). Sự tâm huyết của Kikuno trong việc chế tác bằng tay các chi tiết, bộ phận thực chất vô cùng kiên quyết, và có phần ngoan cố. Anh thậm chí tự chế tạo "mokume-gane": anh làm hết từ việc nện búa, cán, cho tới nung đồng, vàng và bạc để sản xuất bằng được hợp kim vàng có vân.
Riêng các bộ phận như lò xo, dây cót, đá/ngọc trang trí, mặt kính, và dây da được mua từ các nhà cung cấp, chủ yếu là các công ty con của Seiko.
Một góc sách nhỏ của nhà chế tác đồng hồ Kikuno
Garage được bài trí lại
Ở Nhật, garage, cũng như những ngôi nhà, không lớn nhưng luôn ngăn nắp gọn gàng. Và thay vì dùng để đỗ xe như bao gia đình khác, Kikuno lại tận dụng hết không gian nhỏ đó để trang bị đủ thứ cần thiết cho các công đoạn chế tạo khung đồng hồ, tới cầu nối (bridges), đánh bóng, hay những công đoạn với kim loại.
Máy nghiền làm phẳng thanh mokume-gane
Máy phủ bóng
Tiệm máy móc của anh còn có cả máy nghiền kiểu cổ. Và nó vận hành hoàn toàn bằng tay: Kikuno phác ra những đường nét cho phần khung cơ bản (baseplate) với chiếc bút trâm (stylus), trong khi máy cắt cùng lúc nghiền cán, loại bỏ phần thừa.
Kikuno cũng tự làm luôn cả việc kiểm định chất lượng để đảm bảo mọi bộ phận anh sản xuất ra đều ở tình trạng tốt nhất. Anh thực hiện điều này với một chiếc máy so mẫu quang học - một thiết bị giúp đối chiếu hình ảnh phóng đại của một chi tiết so với biểu đồ chung.
Nguồn gốc ý tưởng
Con đường đến với chế tác đồng hồ của Kikuno quả có chút khác thường. Anh từng là kỹ sư chế tạo vũ khí hạng nhẹ trong Lực Lượng Phòng Vệ Nhật Bản (Japanese Self-Defense Forces/JSDF) trong 4 năm từ khi 18 tuổi. Chính những năm tháng trong quân ngũ, Kikuno đã tìm thấy tiếng gọi của hoài bão nhờ gặp được cấp trên của mình - một người có tình yêu lớn dành cho những chiếc đồng hồ.
Rời JSDF, Kikuno theo học 4 năm tại Hiko Mizuno College of Jewelry ở Shibuya, một quận ở Tokyo nổi tiếng với các cửa hàng thời trang. Đây là nơi anh chế tác chiếc đồng hồ đeo tay đầu tiên, tuy chỉ với chức năng chỉ giờ cơ bản và mặt hiển thị khá lỗi thời.
Tác phẩm đầu tay của Masahiro Kikuno
Tuy nhiên, sự thật rằng trường đại học dạy sửa chữa nhiều hơn là chế tác đồng hồ đã khiến Kikuno lao vào hành trình tự học tự trau dồi. Cũng như nhiều nhà chế tác đồng hồ độc lập khác, Kikuno học hỏi các kỹ thuật cơ bản qua công trình Seminal Watchmaking của George Daniel - cuốn sách hướng dẫn chế tạo tourbillion. Và Kikuno đã tự mình tạo ra chiếc tourbillion cho đồng hồ đeo tay đầu tiên vào năm 2010.
Sau khi tốt nghiệp đại học, Kikuno đã ở lại làm giảng viên một thời gian. Năm 2012, anh quyết định tự mở xưởng của mình và trở thành nhà chế tác độc lập. Một năm sau đó, anh trở thành thành viên của AHCI, một trong hai người Nhật hiếm hoi của hiệp hội (người còn lại là Hajime Asaoka).
Đã hơn 5 năm trôi qua, Kikuno vẫn trong quá trình định hình phong cách của mình. Điều này lý giải thẩm mỹ đa dạng ở những chiếc đồng hồ anh đã sản xuất. Thực chất, việc anh tự tay chế tác hầu hết các chi tiết cũng đem lại những bất lợi nhất định, ví dụ như độ dày của phần case.
Kiên định với lối chế tác truyền thống
Số lượng đồng hồ mà Kikuno sản xuất trong 7 năm qua kể từ ngày anh khởi nghiệp chỉ đếm trên đầu ngón tay, trung bình 1 chiếc mỗi năm. Có lẽ bởi việc anh quá kiên quyết trung thành với kỹ thuật truyền thống trong sản xuất.
Thực tế, anh đã từng thử sức chế tạo đồng hồ trong tình trạng không điện, không ánh sáng hay thiết bị hiện đại. Bởi vì đó chính xác là những gì đã diễn ra ở thế kỷ 19. Và anh bẽn lẽn thừa nhận rằng những nỗ lực này đã sớm bị gạt bỏ do sự thiếu thực tế của nó.
Dụng cụ xanh hóa thép
Sau cùng, chiếc đồng hồ thương hiệu mà anh cho ra đời là chiếc đồng hồ đeo tay "wadokei" - chiếc đồng hồ truyền thống của Nhật lần đầu tiên được sản xuất ở dạng đeo tay.
Chiếc "wadokei" giữ lại chức năng chỉ giờ theo mùa - tức là ngày dài hơn vào mùa hè và ngắn hơn vào mùa đông - một hệ thống chỉ giờ đã bị thay thế bởi kiểu tính 24 giờ hình thành khi Nhật Bản tiến hành hiện đại hóa sau thời Thiên hoàng Minh Trị. Chiếc "wadokei" của Kikuno là phiên bản thu nhỏ của những chiếc gốc, nhưng lại là cỗ máy chỉ giờ theo cả cách truyền thống và hiện đại.
Chiếc wadokei dạng đeo tay
Chiếc wadokei được chạm khắc nâng cấp
Không chỉ học theo phương pháp chế tạo tương tự, Kikuno cũng tự hào chỉ ra rằng cách mà anh tiếp cận sản xuất "wadokei" cũng hoàn toàn khớp với lịch sử, rằng những chiếc đồng hồ này trong quá khứ cũng được sản xuất bởi một nghệ nhân duy nhất, thay vì bởi một loạt các nhà sản xuất như ở Thụy Sỹ vào thế kỷ 19.
Những chiếc đồng hồ ra đời
Giá những chiếc đồng hồ của Kikuno khởi điểm ở mức 5 triệu Yên Nhật, khoảng 45.000USD, ví dụ như chiếc Sakubou có chức năng lịch mặt trăng, mặt số tiện bằng tay, kiểu kuro-shibuichi. Làm từ hợp kim đồng, vàng và bạc, mặt số của chiếc Sakubou này mất 2 ngày để Kikuno hoàn thành. Anh phải tỉ mỉ cắt thiết kế hoa bằng tay với chiếc cưa nhỏ xíu rồi chà, mài nó cho tới khi có được màu đen lì hoàn thiện.
Mặc dù Sakubou là kiệt tác mới nhất của Kikuno, song chiếc đồng hồ đeo tay đặc biệt nhất mà anh từng chế tác, tác phẩm mới được giới thiệu tại Baselworld 2017, không gì khác ngoài chiếc Wadokei. Mức giá khởi điểm của phiên bản thường là 18 triệu Yên Nhật (khoảng 160.000USD), của phiên bản được chạm khắc nâng cấp là 25 triệu Yên (khoảng 225.000USD).
Chiếc Wadokei được chạm khắc toàn bộ
Kikuno cũng có một số lượng mẫu vật và movement nhất định ở workshop của mình để sẵn sàng được dùng đến khi anh có thời gian. Trong số các tác phẩm đang trong quá trình chế tác, có một mẫu vật khá thú vị với 2 bánh xe cân bằng, có cỡ như một chiếc đồng hồ bỏ túi, khá giống với F.P.Journe Resonance. Hiện Kikuno chưa rõ việc có thể biến nó thành sản phẩm sẵn có cho mục đích thương mại hay không.
Nguồn:
WatchesbySJX
WatchesbySJX
