Nói về viết máy Nhật, chắc mọi người đều biết tới Japan Big 3 hay 3 thương hiệu viết máy lớn và lâu đời nhất, bao gồm Pilot, Sailor và Platinum. Nhưng bên cạnh 3 tên tuổi này, đất nước Nhật Bản còn có khá nhiều tên tuổi nhỏ trong lĩnh vực này, ít biết đến hơn nhưng lại có một vị thế riêng đối với cộng đồng Bút - Mực - Giấy trên thế giới. Hakase, Nakaya, Hirai Mokkou.. là những cái tên như vậy. Mỗi thương hiệu đều có những điểm nhấn riêng, nhưng tổng thể lại điểm chung của những thương hiệu này thường là những cây viết đều làm bằng tay, thủ công 100% và áp dụng những kỹ thuật mang tính nghệ thuật truyền thống lâu đời của Nhật như Urushi, Maki-e với các chất liệu nền là ebonite, gỗ quý, sừng trâu nước hay... thậm chí là mai rùa. Mỗi cây viết đều mang dấu ấn của nghệ nhân làm ra nó, và trong phần lớn trường hợp, khi một nghệ nhân nghỉ hưu hay qua đời thì dòng sản phẩm nghệ nhân đó phụ trách sẽ coi như là ngừng sản xuất vĩnh viễn.
Nakaya nếu nói là thương hiệu con của Platinum cũng đúng, mà là thương hiệu độc lập cũng đúng. Nếu Platinum thành lập năm 1919, thì Nakaya được thành lập chỉ mới năm 1999, do Toshiya Nakata, cháu nội của người sáng lập ra Platinum thành lập với thành phần nhân viên chính là các nhân viên.. đã nghỉ hưu của Platinum. Sau này, Toshiya Nakata trở thành chủ tịch của Platinum và thừa kế việc điều hành cả 2 công ty. Do đó sản phẩm từ 2 thương hiệu này chia sẻ triết lý vận hành, máy móc sản xuất và các thành phần chính. Điểm khác biệt lớn nhất là Nakaya được sản xuất bằng tay từng cây một theo đơn đặt hàng, trong khi Platinum mang tính sản xuất hàng loạt nhiều hơn.
Nói về viết Nakaya, có lẽ 2 kỹ thuật trang trí nghệ thuật được nhớ tới đầu tiên là Urushi và Maki-e. Đây chính là các kỹ thuật cơ bản tạo nên tên tuổi Nakaya nói riêng và viết Nhật nói chung. Trong khi Urushi là việc phủ nhiều lớp nhựa cây Urushi để tạo màu cho viết thì Maki-e chính là dùng các bột màu tự nhiên, trong đó có bột vàng và bạc để tạo các hình ảnh truyền thống trên thân viết. Nhựa Urushi được thu hoạch tự nhiên, với sản lượng khá hiếm, chỉ khoảng 1 tấn nhựa được thu hoạch mỗi năm (so với khoảng 30 tấn kim cương được khai thác mỗi năm), sau khi được xử lý đúng cách bởi các nghệ nhân thì đạt độ cứng và bền màu theo thời gian lên tới hàng thế kỷ. Bên cạnh đó, lõi của viết Nakaya thường được làm bằng ebonite - cao su cứng, gỗ Briar hoặc Acrylic đối với 1 số dòng semi-demonstrator hay các chất liệu hiếm như bạc, bạch kim theo yêu cầu của khách hàng, đương nhiên với mức phí cũng.. theo yêu cầu
.
Nói tới Nakaya hay Hakase sẽ luôn luôn đi với 1 từ - custom-made hay làm theo yêu cầu. Không có 2 cây viết 100% giống nhau, dù có thể chọn cùng chất liệu, kiểu dáng nhưng do được làm bằng tay nên luôn luôn có sự khác biệt. Nakaya chấp nhận cho khách hàng lựa chọn và thay đổi chất liệu, kích thước, kiểu dáng, màu sắc, trang trí, hoạ tiết Maki-e, kiểu ngòi và các phụ kiện đi kèm. Gần như không có yêu cầu gì Nakaya không đáp ứng, ngoại trừ 1 khuyết điểm duy nhất như đã nói trên: Nếu chất liệu hay hoạ tiết do một hoạ sĩ không làm việc nữa hoặc qua đời thì sẽ ngừng sản xuất. Do đó, nếu bạn thích một màu sắc hay 1 chất liệu này đó, lời khuyên thật lòng là nên đặt hàng ngay bây giờ trước khi quá trễ
.
Khác với việc mua viết online thông thường, khi khách hàng có yêu cầu mua và đặt hàng thì Nakaya sẽ gửi 1 bản khảo sát về các yêu cầu, chất liệu, thậm chí cả thói quen viết, cũng như yêu cầu khách hàng cung cấp writing sample để điều chỉnh cho phù hợp. Thời gian từ lúc đặt hàng tới khi nhận viết không dưới 4-6 tháng, đối với 1 số mẫu phức tạp có thể lên tới 1-2 năm. Nakaya có 1 số kiểu dáng cơ bản bao gồm Cigar, Piccolo, Decapod, với các biến thể về kích thước như Long, Portable, Twist... Về màu sắc thì một số màu sắc cơ bản bao gồm Kikyo (xanh), Shu (đỏ), Shobu (tím), Heki (xanh lá pha xanh dương)...
Decapod - Twist Aka-Temenuri
Piccolo - Kikyo
Portable - Shu
Việc sản xuất bắt đầu từ khi nhận được đơn đặt hàng, các nghệ nhân của Nakaya sẽ tạo dáng bằng ebonite, brairwood hay bất kỳ chất liệu nào khách hàng yêu cầu, xong sau đó gửi đến vùng Wajima để thực hiện các bước phủ Urushi trước khi gửi về lại cho Nakaya. Giai đoạn này mất ít nhất từ 2-3 tháng để phủ từng lớp Urushi lên để tạo ra màu theo yêu cầu và đạt được độ cứng cần thiết. Sau đó các hoạ tiết Maki-e sẽ được vẽ trong thời gian từ 1-3 tháng tuỳ theo độ khó yêu cầu của khách hàng. Cuối cùng là bước hoàn thiện bao gồm việc ráp gài viết (clip), chống lăn (roll-stopper), ngòi và các thành phần khác. Mỗi một cây viết Nakaya làm ra đều được kiểm tra và điều chỉnh theo writing sample của khách hàng trước khi xuất xưởng.
Đối với mình thì custom pen là 1 con đường tình cờ vì lâu nay mình không chuộng viết máy của Nhật mà ưu ái các dòng bút Đức hơn, đặc biệt là Pelikan. Nhưng vẻ đẹp của Urushi cũng như quá trình tìm hiểu về quy trình làm thế nào 1 cây viết được làm thủ công ra đời thật sự thu hút. Sau khi cân nhắc đắn đo, phần lớn là do... giá
, cũng như lựa chọn kiểu dáng, màu sắc thì quyết định cuối cùng của mình thì cây Nakaya đầu tiên sẽ là mẫu Naka-Ai Writer Shu-Nurippanshi. Kiểu dáng Naka-Ai này được đặt riêng bởi John Mottishaw nên không tìm thấy trên thị trường Nhật Bản, và màu là màu đỏ (Shu) không qua đánh bóng (Nurippanshi). Khác với màu đỏ (Shu) bình thường thì Shu-Nurippanshi sẽ đậm hơn và thô hơn do vẫn giữ bề mặt của Urushi lúc hoàn thành chứ không được đánh quá bóng loáng.
Lựa chọn tiếp theo là bản Writer, nghĩa là có cài áo (clip). Nakaya đưa ra 3 nhóm lựa chọn là không có clip, có clip (Writer) và gắn đồ chống lăn trang trí (roll stopper). Thật ra thì mình rất thích các thiết kế roll stopper của Nakaya, nhưng.. thêm vào từ $150-275 chỉ để trang trí thì thật là quá sức trong lúc này. Có lẽ tương lai sẽ tiếp tục lựa chọn khi có điều kiện hơn
. Ngòi viết lựa chọn là ngòi M size Nhật vì gần đây mình viết size F và M châu Âu nhiều hơn là EF.
Sau bao ngày chờ đợi thì cuối cùng bưu điện cũng gọi về thỏ thẻ "Anh ơi, có người gửi hàng từ nước ngoài về, anh lên lấy và... đóng thuế". Hix, mỗi lần gửi EMS là có phần sau đi kèm trong khi gửi bình thường thì đó giờ chưa bị bao giờ. Nhưng đóng thuế là ích nước lợi dân, và quan trọng hơn là lấy ngay tại chỗ nên vội vàng chạy đi lấy về
.
Ấn tượng đầu tiên khi mở hộp ra là.. hộp đựng viết quá đẹp. Hộp được làm bằng gỗ và viết bằng tay, đóng dấu của công ty Nakaya, còn nội dung viết gì thì... mình chịu
. Mở hộp ngoài thì thấy viết, bao viết, và 1 hộp cartridge Blue-black của... Platinum. Như đã chia sẻ trên, Nakaya và Platinum chia sẻ phần lớn các thành phần, do đó viết Nakaya sử dụng hệ thống cartridge/converter theo chuẩn của Platinum. Nhưng 1 điểm nhấn khá nhỏ nhưng tiện dụng là Nakaya có kèm theo 1 converter để người dùng có thể dùng International standard cartridge/converter nếu thích.
Bao đựng viết hay còn gọi là Pen Kimono tặng kèm được may bằng chất liệu may vải Kimono, có màu xanh đặc trưng của Nakaya. Kích thước chỉ đựng được 1 viết, nhưng với kích thước của cây này thì.. đựng vài cây cùng lúc là nhu cầu ít có người cần. Phần lớn người dùng Nakaya đều dùng pen kimono này hoặc.. đặt may pen kimono với hoạ tiết khác chứ gần như không sử dụng cùng bao đựng da theo kiểu châu Âu, trừ một số mẫu được thiết kế riêng cho dạng custom pen.
Quan trọng nhất dĩ nhiên là bản thân cây viết. Kích thước viết khá lớn, cỡ giữa M800 và M1000 nhưng nhẹ do chất liệu nền là ebonite nên cầm viết lâu rất thoải mái. Như đã nói trên, kiểu dáng Naka-Ai là sự pha trộn của Cigar với thân viết tròn, Piccolo với đầu và đuôi viết theo hình nón và Decapod với thân viết dài, được thu gọn dần về phân đuôi tạo cân bằng khi viết. Thân viết màu Shu-Nurippanshi không thật sự óng ánh nhưng lại có nét nền nã và giữ nguyên màu của lớp Urushi phủ. Riêng về Maki-e và roll stoper thì có lẽ phải hẹn lần sau vì ngân sách không đủ
.
Mở nắp ra thì đây chính là trái tim của cây viết, ngòi Nakata 14k cỡ M hiện ra không quá nổi bật nhưng sang trọng. Ngòi của Nakaya được đóng logo với chữ Nakata, tên của vị chủ tịch sáng lập ra Nakaya, ông Toshiya Nakata, cùng với biểu tượng trái đất và cỡ ngòi được ghi bằng Kanji và 2 dòng 14k, 585. Nakaya cho chọn màu ngòi từ monotone, 2-tones, 3-tones, đến vàng hồng... nhưng đều kèm theo tiền thêm nên mình chỉ chọn monotone cơ bản
. Ngòi Nakaya cũng như Platinum trừ các dòng soft thì nổi tiếng là chất lượng hoàn thiện rất cao và đặc biệt.... cứng, do mình lựa chọn viết hàng ngày nên không lựa chọn ngòi mềm. Hiện tại bên cạnh các cỡ ngòi bình thường, Nakaya còn có cho lựa chọn cả ngòi Music với 2 khe mực thay vì 1 như thông thường. Kích thước ngòi khá lớn, gần tương tự với ngòi M805 như trong hình,.
Việc cuối cùng phải làm là bơm mực và viết thử. Kết hợp màu Shu-Nurippanshi và mực Bung-box Omaezaki Ocean khá thú vị khi mực với tông chính là xanh lại khoe sheen đỏ một cách kín đáo
. Nét M khá ướt tương đương với giữa F và M của Pelikan kiểu cũ, và cỡ F trong Pelikan modern. Nét đều, mượt, không vấp váp hay cần phải điều chỉnh gì thêm.
Có lẽ với nhiều người việc bỏ ra một số tiền khá lớn chỉ để sở hữu 1 cây viết ngòi vàng 14K, bơm mực bằng cartridge-converter, chẳng nhét vừa bao viết nào và quan trọng là giá trị bán lại khá thấp so với số tiền bỏ ra ban đầu vì là custom-made là một điều phung phí. Nhưng thật sự khi cầm 1 cây viết Nakaya trên tay thì đó chỉ là một điểm nhỏ trên hành trình lựa chọn 1 cây viết dành riêng cho mình với việc phải vượt qua hàng tá lựa chọn, cân nhắc, điều chỉnh và cũng là một sự bắt đầu cho con đường tìm kiếm cảm giác cùng cây viết mình đã chọn. Và chỉ khi đi trên con đường này thì mới hiểu được đẳng cấp riêng của dòng custom-pen đến từ sự tinh tuý của nét nghệ thuật truyền thống, hoà cùng tâm huyết của những nghệ nhân tạo ra nó.
Nakaya nếu nói là thương hiệu con của Platinum cũng đúng, mà là thương hiệu độc lập cũng đúng. Nếu Platinum thành lập năm 1919, thì Nakaya được thành lập chỉ mới năm 1999, do Toshiya Nakata, cháu nội của người sáng lập ra Platinum thành lập với thành phần nhân viên chính là các nhân viên.. đã nghỉ hưu của Platinum. Sau này, Toshiya Nakata trở thành chủ tịch của Platinum và thừa kế việc điều hành cả 2 công ty. Do đó sản phẩm từ 2 thương hiệu này chia sẻ triết lý vận hành, máy móc sản xuất và các thành phần chính. Điểm khác biệt lớn nhất là Nakaya được sản xuất bằng tay từng cây một theo đơn đặt hàng, trong khi Platinum mang tính sản xuất hàng loạt nhiều hơn.
Nói về viết Nakaya, có lẽ 2 kỹ thuật trang trí nghệ thuật được nhớ tới đầu tiên là Urushi và Maki-e. Đây chính là các kỹ thuật cơ bản tạo nên tên tuổi Nakaya nói riêng và viết Nhật nói chung. Trong khi Urushi là việc phủ nhiều lớp nhựa cây Urushi để tạo màu cho viết thì Maki-e chính là dùng các bột màu tự nhiên, trong đó có bột vàng và bạc để tạo các hình ảnh truyền thống trên thân viết. Nhựa Urushi được thu hoạch tự nhiên, với sản lượng khá hiếm, chỉ khoảng 1 tấn nhựa được thu hoạch mỗi năm (so với khoảng 30 tấn kim cương được khai thác mỗi năm), sau khi được xử lý đúng cách bởi các nghệ nhân thì đạt độ cứng và bền màu theo thời gian lên tới hàng thế kỷ. Bên cạnh đó, lõi của viết Nakaya thường được làm bằng ebonite - cao su cứng, gỗ Briar hoặc Acrylic đối với 1 số dòng semi-demonstrator hay các chất liệu hiếm như bạc, bạch kim theo yêu cầu của khách hàng, đương nhiên với mức phí cũng.. theo yêu cầu
Nói tới Nakaya hay Hakase sẽ luôn luôn đi với 1 từ - custom-made hay làm theo yêu cầu. Không có 2 cây viết 100% giống nhau, dù có thể chọn cùng chất liệu, kiểu dáng nhưng do được làm bằng tay nên luôn luôn có sự khác biệt. Nakaya chấp nhận cho khách hàng lựa chọn và thay đổi chất liệu, kích thước, kiểu dáng, màu sắc, trang trí, hoạ tiết Maki-e, kiểu ngòi và các phụ kiện đi kèm. Gần như không có yêu cầu gì Nakaya không đáp ứng, ngoại trừ 1 khuyết điểm duy nhất như đã nói trên: Nếu chất liệu hay hoạ tiết do một hoạ sĩ không làm việc nữa hoặc qua đời thì sẽ ngừng sản xuất. Do đó, nếu bạn thích một màu sắc hay 1 chất liệu này đó, lời khuyên thật lòng là nên đặt hàng ngay bây giờ trước khi quá trễ
Khác với việc mua viết online thông thường, khi khách hàng có yêu cầu mua và đặt hàng thì Nakaya sẽ gửi 1 bản khảo sát về các yêu cầu, chất liệu, thậm chí cả thói quen viết, cũng như yêu cầu khách hàng cung cấp writing sample để điều chỉnh cho phù hợp. Thời gian từ lúc đặt hàng tới khi nhận viết không dưới 4-6 tháng, đối với 1 số mẫu phức tạp có thể lên tới 1-2 năm. Nakaya có 1 số kiểu dáng cơ bản bao gồm Cigar, Piccolo, Decapod, với các biến thể về kích thước như Long, Portable, Twist... Về màu sắc thì một số màu sắc cơ bản bao gồm Kikyo (xanh), Shu (đỏ), Shobu (tím), Heki (xanh lá pha xanh dương)...
Decapod - Twist Aka-Temenuri
Piccolo - Kikyo
Portable - Shu
Việc sản xuất bắt đầu từ khi nhận được đơn đặt hàng, các nghệ nhân của Nakaya sẽ tạo dáng bằng ebonite, brairwood hay bất kỳ chất liệu nào khách hàng yêu cầu, xong sau đó gửi đến vùng Wajima để thực hiện các bước phủ Urushi trước khi gửi về lại cho Nakaya. Giai đoạn này mất ít nhất từ 2-3 tháng để phủ từng lớp Urushi lên để tạo ra màu theo yêu cầu và đạt được độ cứng cần thiết. Sau đó các hoạ tiết Maki-e sẽ được vẽ trong thời gian từ 1-3 tháng tuỳ theo độ khó yêu cầu của khách hàng. Cuối cùng là bước hoàn thiện bao gồm việc ráp gài viết (clip), chống lăn (roll-stopper), ngòi và các thành phần khác. Mỗi một cây viết Nakaya làm ra đều được kiểm tra và điều chỉnh theo writing sample của khách hàng trước khi xuất xưởng.
Đối với mình thì custom pen là 1 con đường tình cờ vì lâu nay mình không chuộng viết máy của Nhật mà ưu ái các dòng bút Đức hơn, đặc biệt là Pelikan. Nhưng vẻ đẹp của Urushi cũng như quá trình tìm hiểu về quy trình làm thế nào 1 cây viết được làm thủ công ra đời thật sự thu hút. Sau khi cân nhắc đắn đo, phần lớn là do... giá
Lựa chọn tiếp theo là bản Writer, nghĩa là có cài áo (clip). Nakaya đưa ra 3 nhóm lựa chọn là không có clip, có clip (Writer) và gắn đồ chống lăn trang trí (roll stopper). Thật ra thì mình rất thích các thiết kế roll stopper của Nakaya, nhưng.. thêm vào từ $150-275 chỉ để trang trí thì thật là quá sức trong lúc này. Có lẽ tương lai sẽ tiếp tục lựa chọn khi có điều kiện hơn
Sau bao ngày chờ đợi thì cuối cùng bưu điện cũng gọi về thỏ thẻ "Anh ơi, có người gửi hàng từ nước ngoài về, anh lên lấy và... đóng thuế". Hix, mỗi lần gửi EMS là có phần sau đi kèm trong khi gửi bình thường thì đó giờ chưa bị bao giờ. Nhưng đóng thuế là ích nước lợi dân, và quan trọng hơn là lấy ngay tại chỗ nên vội vàng chạy đi lấy về
Ấn tượng đầu tiên khi mở hộp ra là.. hộp đựng viết quá đẹp. Hộp được làm bằng gỗ và viết bằng tay, đóng dấu của công ty Nakaya, còn nội dung viết gì thì... mình chịu
Bao đựng viết hay còn gọi là Pen Kimono tặng kèm được may bằng chất liệu may vải Kimono, có màu xanh đặc trưng của Nakaya. Kích thước chỉ đựng được 1 viết, nhưng với kích thước của cây này thì.. đựng vài cây cùng lúc là nhu cầu ít có người cần. Phần lớn người dùng Nakaya đều dùng pen kimono này hoặc.. đặt may pen kimono với hoạ tiết khác chứ gần như không sử dụng cùng bao đựng da theo kiểu châu Âu, trừ một số mẫu được thiết kế riêng cho dạng custom pen.
Quan trọng nhất dĩ nhiên là bản thân cây viết. Kích thước viết khá lớn, cỡ giữa M800 và M1000 nhưng nhẹ do chất liệu nền là ebonite nên cầm viết lâu rất thoải mái. Như đã nói trên, kiểu dáng Naka-Ai là sự pha trộn của Cigar với thân viết tròn, Piccolo với đầu và đuôi viết theo hình nón và Decapod với thân viết dài, được thu gọn dần về phân đuôi tạo cân bằng khi viết. Thân viết màu Shu-Nurippanshi không thật sự óng ánh nhưng lại có nét nền nã và giữ nguyên màu của lớp Urushi phủ. Riêng về Maki-e và roll stoper thì có lẽ phải hẹn lần sau vì ngân sách không đủ
Mở nắp ra thì đây chính là trái tim của cây viết, ngòi Nakata 14k cỡ M hiện ra không quá nổi bật nhưng sang trọng. Ngòi của Nakaya được đóng logo với chữ Nakata, tên của vị chủ tịch sáng lập ra Nakaya, ông Toshiya Nakata, cùng với biểu tượng trái đất và cỡ ngòi được ghi bằng Kanji và 2 dòng 14k, 585. Nakaya cho chọn màu ngòi từ monotone, 2-tones, 3-tones, đến vàng hồng... nhưng đều kèm theo tiền thêm nên mình chỉ chọn monotone cơ bản
Việc cuối cùng phải làm là bơm mực và viết thử. Kết hợp màu Shu-Nurippanshi và mực Bung-box Omaezaki Ocean khá thú vị khi mực với tông chính là xanh lại khoe sheen đỏ một cách kín đáo
Có lẽ với nhiều người việc bỏ ra một số tiền khá lớn chỉ để sở hữu 1 cây viết ngòi vàng 14K, bơm mực bằng cartridge-converter, chẳng nhét vừa bao viết nào và quan trọng là giá trị bán lại khá thấp so với số tiền bỏ ra ban đầu vì là custom-made là một điều phung phí. Nhưng thật sự khi cầm 1 cây viết Nakaya trên tay thì đó chỉ là một điểm nhỏ trên hành trình lựa chọn 1 cây viết dành riêng cho mình với việc phải vượt qua hàng tá lựa chọn, cân nhắc, điều chỉnh và cũng là một sự bắt đầu cho con đường tìm kiếm cảm giác cùng cây viết mình đã chọn. Và chỉ khi đi trên con đường này thì mới hiểu được đẳng cấp riêng của dòng custom-pen đến từ sự tinh tuý của nét nghệ thuật truyền thống, hoà cùng tâm huyết của những nghệ nhân tạo ra nó.
Sửa lần cuối bởi điều hành viên: